OPUSZCZENIE LOKALU MIESZKALNEGO PRZEZ SPRAWCĘ PRZEMOCY

Na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw zostały znowelizowane przepisy dotyczące procedury związanej z nakazem opuszczenia lokalu mieszkalnego przez sprawcę przemocy w rodzinie. Procedura ta zgodnie z art. 9 wyżej wskazanej ustawy będzie obowiązywać po upływie 6 miesięcy od daty jej ogłoszenia tj. od dnia 30 listopada 2020 r. 

 

Dotychczas postępowanie związane z opuszczeniem lokalu mieszkalnego przez sprawcę przemocy regulowała ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Istotna zmiana wprowadzona przez ustawodawcę obejmuje w szczególności art. 11a dotyczący zobowiązania osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia mieszkania. W tym miejscu należy wskazać, iż „nowe” brzmienie przepisu 11a będzie miało zastosowanie do postępowań wszczętych po dniu 30 listopada 2020 r. Wynika to przede wszystkim z art. 8 ustawy z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowaniu cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z jego treścią „Do spraw, o których mowa w art. 11a ust. 1 ustawy zmienianej w art. 7, w brzmieniu dotychczasowym, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.” 

 

Przesłanką umożliwiającą wszczęcie powyższego postępowania jest postępowanie określone jako „przemoc w rodzinie”.  Zgodnie z definicją wyrażoną w art. 2 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie „należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób (…) w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne
u osób dotkniętych przemocą”.

 

Głównym celem nowelizacji jest ochrona osób borykających się z przemocą w rodzinie umożliwiająca „szybsze” opuszczenie mieszkania przez sprawcę przemocy, a w konsekwencji zapobiegająca opuszczeniu lokalu przez jej ofiary. W tym miejscu warto przytoczyć znowelizowaną treść art. 11a „Jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta tą przemocą może żądać, aby sąd, właściwy według przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460, z późn. zm.3)) o postępowaniu nieprocesowym, zobowiązał go do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.” Co ważne, powyższa procedura będzie miała także zastosowanie w następujących przypadkach: „(…) 1) osoba dotknięta przemocą  w rodzinie opuściła wspólnie zajmowane mieszkanie z powodu stosowania wobec niej przemocy w tym mieszkaniu; 2) członek rodziny stosujący przemoc w rodzinie opuścił wspólnie zajmowane mieszkanie; 3) małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu oraz inna osoba stosująca przemoc w rodzinie, okresowo lub nieregularnie przebywa w mieszkaniu wspólnie z osobą dotkniętą przemocą w rodzinie.”(art. 11 a ust. 2 w/w ustawy). Tym samym, został wymieniony wprost katalog osób uprawnionych do złożenia wniosku o wydanie nakazu opuszczenia mieszkania przez sprawcę przemocy w rodzinie.  Natomiast w ust. 3 nałożono na sprawcę przemocy w rodzinie obowiązek ponoszenia opłat związanych z utrzymaniem lokalu mieszkalnego w związku z wydaniem wobec niego nakazu lub zakazu określonego w ustawie o Policji, a także w ustawie o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych albo co do której wydano postanowienie sądu w przedmiocie opuszczenia wspólnie zajmowanego lokalu i jego bezpośredniego otoczenia. Warto wskazać, iż powyższe przepisy zgodnie z ust. 4 „(…) stosuje się do każdego lokalu służącego zaspokajaniu bieżących potrzeb mieszkaniowych.”

 

Nowelizacja analizowanej procedury wymagała także wprowadzenia zmian w postępowaniu nieprocesowym. Tym samym, od dnia 30 listopada 2020 r. zostanie dodany w Kodeksie postępowania cywilnego Dział I a „Sprawy o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia” obejmujący art. 5602 do art. 560 12.  Na podstawie powyższych przepisów wniosek może zostać złożony na urzędowym formularzu. Przedmiotowy wniosek dotyczy nie tylko wydania nakazu opuszczenia mieszkania przez sprawcę, jak również zakazu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Sąd wówczas orzeka po przeprowadzeniu rozprawy
w terminie jednego miesiąca od dnia złożenia przedmiotowego wniosku. Na zapewnienie  szybkości  wpływa także zakreślenie przez  miesięcznego terminu na rozpoznanie sprawy w postępowaniu odwoławczym. Warto podkreślić, iż ustawodawca wprowadził także możliwość dokonania doręczeń przez Policję bądź Żandarmerię Wojskową jeżeli byłoby to niezbędne dla zapewniania szybkości postępowania. 

 

Reasumując, wprowadzone przez ustawodawcę zmiany w swoim założeniu zakładają zwiększenie ochrony osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Co więcej, wprowadzony czas trwania postępowania przyczyni się do usprawnienia procedury postępowania sądowego w zakresie dotyczącym zobowiązania do opuszczenia lokalu mieszkalnego sprawcy przemocy w rodzinie. 

 

Źródło: LEX.pl