KONWENCJA W SPRAWIE KONTAKTÓW Z DZIEĆMI

Jednym z aktów prawnych prawa międzynarodowego regulujących realizację kontaktów z dziećmi jest Konwencja w sprawie kontaktów z dziećmi sporządzona w Strasburgu dnia 15 maja 2003 r. Omawiana Konwencja przybiera postać umowy międzynarodowej, której sygnatariuszami są państwa Rady Europy. Głównym założeniem niniejszej Konwencji jest usprawnienie w działaniach mających na celu realizację kontaktów z dziećmi na płaszczyźnie międzynarodowej pomiędzy jej stronami.

Konieczność powstania aktu dotyczącego kontaktów rodziców z dziećmi na arenie międzynarodowej związana była z rozpowszechnieniem się migracji ludności. Nasilająca się migracja spowodowana otwarciem granic upowszechniła wiele negatywnych zjawisk odnoszących się do władzy rodzicielskiej i wynikających z niej uprawnień. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na niebezpieczeństwo związane z uprowadzeniem małoletnich dzieci przez jednego z rodziców, jak również pozostałych krewnych.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na podstawowe cele Konwencji, które zostały określone w art. 1 zgodnie z którym „Celami konwencji są: a. określenie ogólnych zasad stosowanych przy wydawaniu orzeczeń dotyczących kontaktu b. ustanowienie stosownych zabezpieczeń i gwarancji zapewniających prawidłowe wykonanie takiego kontaktu i bezzwłoczny powrót dzieci po upływie okresu kontaktu; c. nawiązanie współpracy między organami centralnymi, władzami sądowymi i innymi organami w celu popierania i poprawy kontaktu między dziećmi i ich rodzicami lub innymi osobami mającymi rodzinne związki z dziećmi.” Tym samym, akt ten odnosi się do ogólnych zasad stosowanych w orzecznictwie dotyczącym ustalonych kontaktów przez sądy, a w konsekwencji zawiera w swej treści wskazówki umożliwiające rozstrzygnięcie sporów na tej płaszczyźnie przez właściwe organy. Ponadto, w art. 6 podkreślono prawo małoletniego do wyrażenia swoich opinii, jego uczestnictwa w wszelakich konsultacjach, a także prawa do informowania go o istotnych decyzjach. Ważną kwestią zawartą w Konwencji jest regulacja odnosząca się do tzw. związków rodzinnych, które zostały zdefiniowane w art. 2 pkt d. Zgodnie z tym przepisem związki rodzinne „(…) oznaczają bliskie związki, takie jak między dzieckiem a jego dziadkami lub rodzeństwem, wynikające z mocy prawa lub z relacji która de facto ma charakter rodzinny.”

Analizując niniejszą Konwencję należy zwrócić uwagę także na art. 10, który zawiera regulację w przedmiocie zabezpieczenia i gwarancji sposóbu wykonywanych kontaktów. Akt ten wprowadził podział na dwie grupy. Do pierwszej z nich należy zaliczyć narzędzia zapewniające w sposób należyty realizację orzeczeń poprzez: wprowadzenie nadzoru nad kontaktami; zobowiązanie osoby do pokrycia kosztów podróży i pobytu dziecka i – jeśli to uzasadnione – innej osoby towarzyszącej dziecku; kaucję składaną przez osobę, pod której pieczą dziecko stale pozostaje, dla zapewnienia, że nie przeszkodzi osobie ubiegającej się o kontakt z dzieckiem w realizacji tego kontaktu oraz nałożenie kary pieniężnej na osobę, pod której pieczą dziecko stale pozostaje, w sytuacji odmowy przez tę osobę zastosowania się do postanowień orzeczenia dotyczącego kontaktu. Natomiast w drugiej grupie wprowadzono środki mające na celu zapewnienie powrotu dziecka bądź zapobieżenie jego bezprawnemu wywiezieniu obejmujące w szczególności: złożenie paszportów lub dokumentów tożsamości i – jeśli to właściwe – dokumentu wskazującego, że osoba ubiegająca się o kontakt powiadomiła właściwą władzę konsularną o takim przekazaniu w czasie kontaktu; gwarancje finansowe; zabezpieczenia na majątku; złożenie zobowiązania lub przyrzeczenia wobec sądu; zobowiązanie osoby realizującej kontakt z dzieckiem, do regularnego zgłaszania się wraz z dzieckiem przed właściwy organ, taki jak urząd ds. młodzieży, posterunek policji – w miejscu, gdzie kontakt ma być realizowany; zobowiązanie osoby ubiegającej się o kontakty do przedstawienia dokumentu wydanego przez Państwo, w którym kontakt ma być realizowany, poświadczającego uznanie i stwierdzenie wykonalności orzeczenia dotyczącego odpowiedzialności rodzicielskiej lub kontaktów lub też obu tych orzeczeń, albo przed wydaniem orzeczenia dotyczącego kontaktu albo przed jego rozpoczęciem oraz nałożenie warunków w odniesieniu do miejsca kontaktu i – jeśli to właściwe zgłoszenie zakazu opuszczania przez dziecko państwa, w którym kontakt ma być zrealizowany, do krajowego lub międzynarodowego systemu informacyjnego.

W razie naruszenia ustalonego kontaktu z dzieckiem kluczową rolę odgrywa art. 16 Konwencji, którego celem jest zapewnienie powrotu dziecka do domu. Procedura ta, zgodnie z ust. 1 występuje „W przypadku, gdy po upływie okresu kontaktu transgranicznego opartego na orzeczeniu dotyczącym kontaktu, dziecko nie powraca, właściwe organy, na wniosek, zapewnią natychmiastowy powrót dziecka przez zastosowanie odpowiednich instrumentów międzynarodowych, jeśli znajdują zastosowanie, zastosowanie prawa wewnętrznego i – jeśli to właściwe – poprzez wykonanie zabezpieczeń i gwarancji przewidzianych w orzeczeniu dotyczącym kontaktu.”

Reasumując, omawiana Konwencja stanowi uzupełnienie, a przede wszystkim zabezpieczenie na arenie międzynarodowej kontaktów orzeczonych przez sądy polskie. Co więcej, w ustawodawstwie polskim można dostrzec szereg podobieństw dotyczycących realizacji kontaktów na obszarze państwa.