SKARGA NADZWYCZAJNA W PROCEDURZE CYWILNEJ

Skarga nadzwyczajna została wprowadzona do porządku prawnego, jako wyjątkowy środek zaskarżenia. Głównym celem skargi nadzwyczajnej jest modyfikacja prawomocnych orzeczeń sądowych. W związku z tym, omawiany środek zaskarżenia stanowi odstąpienie od powszechnie uznawanej i stosowanej praktyki stabilności prawomocnych orzeczeń.

Możliwość wniesienia skargi nadzwyczajnej została uregulowana w art. 89 §1 ustawy z dnia 08 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym. Zgodnie z wyżej wymieniony przepisem „Jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie może być wniesiona skarga nadzwyczajna, o ile:

1) orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone
w Konstytucji lub

2) orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, lub

3) zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego

– a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.”  

Mając na uwadze powyższą regulacje, omawiany środek zaskarżenia może być wniesiony przede wszystkim od wydanych w sprawie wyroków, postanowień co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym, a także od postanowień kończących postępowanie w sprawie o charakterze niemerytorycznym.  W tym miejscu warto zwrócić uwagę na kwestię odnoszącą się co do zarządzeń przewodniczącego. Należy wskazać, iż w tym przypadku brak jest możliwości skorzystania z analizowanego środka zaskarżenia.

Na szczególne podkreślenie zasługuje okoliczność, że omawiany środek może być wniesiony wówczas, gdy brak jest możności uchylania lub zmiany prawomocnych orzeczeń za pomocą innych środków prawnych tj. skargi kasacyjnej, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, jak również skargi o wznowienie postępowania. Zgodnie z art. 90 § 1 u. SN. określającym warunki dopuszczalności wniesienia skargi nadzwyczajnej „Od tego samego orzeczenia w interesie tej samej strony skarga nadzwyczajna może być wniesiona tylko raz.” Idąc dalej, w § 2 cytowanego przepisu zostały wprowadzone ograniczenia dotyczące braku możliwości wniesienia skargi nadzwyczajnej opartej na zarzutach, które były przedmiotem rozpoznania przyjętej przez Sąd Najwyższy kasacji bądź skargi kasacyjnej. W § 3 i 4 analizowanego artykułu ustawodawca wskazał wyłączenia odnoszące się do dopuszczalności skorzystania z omawianego środka zaskarżenia. Zgodnie z tym, „ Skarga nadzwyczajna nie jest dopuszczalna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa, orzekającego unieważnienie małżeństwa albo rozwód, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się takiego orzeczenia zawarła związek małżeński, oraz od postanowienia o przysposobieniu”, a także „ (…)  w sprawach o wykroczenia i wykroczenia skarbowe.”

Mając na uwadze treść art. 89 § 3 skarga nadzwyczajna powinna być wniesiona „(…) w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – w terminie roku od dnia ich rozpoznania. Niedopuszczalne jest uwzględnienie skargi nadzwyczajnej na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – po upływie 6 miesięcy od dnia jej rozpoznania.” Ze względu na specyfikę omawianego środka zaskarżenia powyższy termin nie może zostać przywrócony na podstawie regulacji zawartej w Kodeksie postępowania cywilnego dotyczącej przywrócenia terminu do dokonania czynności.

Na zakończenie warto wskazać katalog podmiotów uprawnionych do wniesienia skargi nadzwyczajnej. Zgodnie z art. 89 § 2 u. SN. „Skargę nadzwyczajną może wnieść Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz, w zakresie swojej właściwości, Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznik Finansowy, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców i Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.”

Reasumując, celem skargi nadzwyczajnej jest kontrola prawomocnego orzeczenia przez Sąd Najwyższy. Ze względu na specyfikę omawianego środka zaskarżenia strona postępowania została pozbawiona możliwości wniesienia skargi nadzwyczajnej. Jak już wcześniej podkreślano, skarga nadzwyczajna jest wyjątkowym środkiem zaskarżenia, a w konsekwencji powinna być stosowana w szczególnych sytuacjach określonych przez ustawodawcę.

Źródło: LEX.pl