KARA ŁĄCZNA PO ZMIANACH WPROWADZONYCH TARCZĄ 4.0

Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 – dalej u. d. o. k. b. określana jako Tarcza 4.0 zmodyfikowała przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, a także ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego. Głównym założeniem obowiązującej od dnia 24 czerwca 2020 r. Tarczy 4.0 było zapewnienie ochrony polskim przedsiębiorcom, a w konsekwencji dążenie zminimalizowania skutków COVID -19. Art. 38 u. d. o. k. b. wskazuje przepisy Kodeksu karnego, które zostały znowelizowane przez Tarczę 4.0. W niniejszym tekście zostanie przybliżona tematyka związana z karą łączną.

Znowelizowane przepisy regulujące karę łączną w znacznym stopniu odzwierciedlają regulację prawną obowiązującą do dnia 30 czerwca 2015 r. Jako podstawowy cel zmiany dotychczasowych artykułów wskazano ograniczenie liczby przypadków umożliwiających łączenie kar, a w konsekwencji zredukowanie ilości wydawanych przez sądy wyroków łącznych. W następstwie czego zostanie ograniczona liczba rozpraw bowiem zgodnie z treścią art. 573 § 1 k. p. k. „Wyrok łączny wydaje się po przeprowadzeniu rozprawy.” W zamierzeniu ustawodawcy redukcja liczy rozpoznawanych spraw przyczyni się do ograniczenia rozprzestrzenia epidemii koronawirusa, jak również umożliwi nadrobienie zaległości powstałych poprzez wprowadzanie rozmaitych obostrzeń. Idąc dalej, ustawodawca wprowadzając powyższą redukcje wydawania wyroków łącznych wskazuje także na znaczne korzyści, w szczególności dotyczące oszczędności finansowych bądź organizacyjnych związanych z zapewnieniem stosownego transportu Stronie postępowania karnego.

Zmiany wprowadzone poprzez art. 38 pkt 3 u. d. o. k. nadały nowe brzmienie art. 85 § 1 k.k. „Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.” W tym miejscu, wyraźnego podkreślenia wymaga okoliczność, iż bieżąca regulacja opiera się na wersji obowiązującej sprzed 30 czerwca 2015 r., która była uznana za zawiłą, a w konsekwencji doprowadzając niejednokrotnie do licznych błędów wymiaru sprawiedliwości. Co więcej, znowelizowany art. 85 k.k. nie zawiera kompleksowej regulacji odnoszącej się do przepisów intertemporalnych. Skutkiem czego, orzekające sądy będą wybierać spośród norm prawnych obowiązujących do 30 czerwca 2015 r., od 1 lipca 2015 r. do dnia 23 czerwca 2020 r., a także bieżącego stanu prawnego. W związku z tym, sądy będą zobligowane do stosowania zasady zawartej w treści art. 4 § 1 k.k., zgodnie z którą „Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.” Tym samym, korzystanie z przytoczonej zasady przyczyni się do powielania procedury dotyczącej wyboru najkorzystniejszego stanu prawnego dla Strony.

Odnosząc się do kwestii związanej z wymiarem kary łącznej należy przytoczyć znowelizowaną treść art. 86 § 1 k.k., zgodnie z którą „Sąd wymierza karę łączną w granicach powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności. Jeżeli najwyższą z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa jest kara 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności, dolną granicę kary łącznej przyjmuje się w tej wysokości. Karę pozbawienia wolności wymierza się w miesiącach i latach.” W powyższym przepisie ustawodawca zastosował regułę absorpcji na mocy której kara najsurowsza pochłania kary łagodniejsze. Skutkiem wprowadzonych zmian wynikających z art. 85 k.k. uchylony został § 4 cytowanego wyżej artykułu.

Idąc dalej, zmiany wprowadzone Tarczą 4.0 doprowadziły do nowelizacji materii związanej z warunkowym zawieszeniem wykonania kary łącznej, a mianowicie art. 89a k.k. Zmieniona treść § 1 wyżej wskazanego przepisu spowodowała, że w przypadku wymierzenia sprawcy przez sąd kar jednostkowych z warunkowym zawieszeniem ich wykonania na mocy art. 60 § 5 k.k., a jedna z nich będzie surowsza od drugiej, w następstwie czego zastosowanie art. 89a k.k. będzie niemożliwe.

Przechodząc zaś do kwestii dotyczącej wyroku łącznego wynikającego z dodanego art. 91 a k.k. należy wskazać, że wydanie „(…) wyroku łącznego nie stoi na przeszkodzie, że poszczególne kary wymierzone za należące do ciągu przestępstw lub zbiegające się przestępstwa zostały już w całości albo w części wykonane. Przepis art. 71 § 2 stosuje się odpowiednio.” Powyższe uregulowanie obliguje do połączenia, jako karę łączną wszystkich orzeczonych kar za zbiegające się przestępstwa nawet już wykonanych. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich dodany przez Tarcze 4.0 art. 91a k.k. może przyczynić się do naruszenia zasady prawidłowej legislacji zawartej w art. 2 Konstytucji RP.

Analizując nowelizacje przepisów odnoszących się do kary łącznej należy zwrócić także uwagę na właściwość sądu w powyższych sprawach. Zmiany wprowadzone na podstawie art. 38 u. d. o. k. b. spowodowały powrót do procedury obowiązującej do dnia 30 czerwca 2015 r. Znowelizowany art. 569 § 1 k. p. k. wskazuję, że „Jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby prawomocnie skazanej wyrokami różnych sądów, właściwy do wydania wyroku łącznego jest sąd, który wydał ostatni wyrok skazujący w pierwszej instancji, orzekający kary podlegające łączeniu.” Na szczególne podkreślenie zasługuje okoliczność, iż daty uprawomocnienia się orzeczeń podlegających łączeniu nie są brane pod uwagę. Jeżeli zaś mowa o przepisach intertemporalnych dotyczących właściwości sądu należy tutaj wskazać art. 81 § 3 u. d. o. k. b., zgodnie z którym „W przypadku orzeczenia kary łącznej na zasadach wskazanych w ust. 1, do określenia właściwości sądu stosuje się przepis art. 569 § 1 ustawy zmienianej w art. 39, w brzmieniu dotychczasowym.”

Reasumując, zmiany wprowadzone na podstawie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID- 19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 nie przyczynią się do zwiększenia bezpieczeństwa w sądach. Nowelizacje wprowadzone na podstawie Tarczy 4.0 pozostają w wewnętrznej sprzeczności, a przede wszystkim mogą negatywnie wpłynąć na działania sądów. Z całą pewnością, znowelizowane przepisów dotyczące kary łącznej pozostają bez jakiegokolwiek związku z pandemią COVID-19.

Źródło: LEX.pl